Fotostarzenie skóry

Co to jest fotostarzenie?

Długotrwała niezabezpieczona ekspozycja na promieniowanie słoneczne może potęgować wiele niekorzystnych zmian struktury, funkcji i wyglądu skóry. Procesy zachodzące w skórze pod wpływem promieniowania UV określane są mianem fotostarzenia. Jest to przewlekły proces zapalny, który znacząco różni się od zmian związanych z upływem czasu. Kumulacja dawek słonecznych nasilona dodatkowo przez inne czynniki środowiskowe jak np. palenie tytoniu, zanieczyszczenie powietrza, brak snu czy niewłaściwa dieta powoduje wiele negatywnych zmian widocznych na skórze, szczególnie na najbardziej odsłoniętych okolicach ciała jak twarz, szyja czy dłonie. W obrazie zewnętrznym skóry rysują się głębokie zmarszczki i bruzdy, przesuszenie, szorstkość, rogowacenie naskórka, teleangiektazje, przebarwienia i palmy soczewicowate oraz utrata elastyczności skóry.

Wpływ słońca na skórę

Pierwsze obserwacje dotyczące udziału promieniowania słonecznego w patologii skóry sięgają końca XIX w. Przyjmuje się, iż właściwa ochrona słoneczna, rozpoczęta już we wczesnych latach, pozwoliłaby na zmniejszenie objawów starzenia skóry o 80 %. Zmiany zachodzące w poszczególnych warstwach skóry w wyniku kontaktu z promieniowaniem UV prowadzą do przyspieszenia i spotęgowania procesów starzenia.

W zjawisku fotostarzenia skóry największe znaczenie mają fale o długości 280-320 nm ( UVB ) oraz 320-400 nm (UVA). Promieniowanie UVA stanowi ok. 96% całego widma promieniowania docierającego do powierzchni Ziemi. W ponad 50% przenika ono do warstwy brodawkowatej i siateczkowatej skóry właściwej. Natomiast promieniowanie UVB odpowiedzialne za poparzenia - w 90% skóry penetruje zewnętrzną warstwę rogową naskórka. Najsilniejszą i najbardziej rumieniotwórczą działalność wykazuje między godziną 10.00-15.00. Promieniowanie UVC o długości fal od 200-280 nm jest pochłaniane przez warstwę ozonową atmosfery i praktycznie nie oddziałuje na skórę. Wykazuje ono działanie bakteriobójcze i rumieniotwórcze oraz uszkadza rogówkę oka.

Destrukcyjny skutek promieniowania UV na skórę jest zależny m.in. od długości fali, czasu ekspozycji i głębokości na jaką penetruje skórę. Za fotouszkodzenia odpowiedzialne jest głównie promieniowanie UVA, ponieważ wnika najgłębiej. Promieniowanie UVB jest odpowiedziane za uszkodzenia naskórka, co prowadzi do upośledzenia nadzoru immunologicznego. Dodatkowo promieniowanie UVA operując na skórze wzmacnia w obrębie naskórka szkodliwość promieniowania UVB.

Promieniowanie słoneczne penetrując w głąb powierzchni skóry powoduje uszkodzenia tkanki łącznej, włókien kolagenu i elastyny oraz naczyń krwionośnych. Włókna stają się ścieńczałe i pofragmentowane. Najbardziej charakterystyczne jest zjawisko elastozy, które powoduje nagromadzenie nieprawidłowych mas elastyny w skórze. Dochodzi również do zwyrodnienia włókien kolagenowych i zmniejszenia ich ilości. Wszystko to doprowadza do powstawania głębokich bruzd i zmarszczek, obwisłości oraz pogrubienia skóry.

Pod wpływem UV w naskórku dochodzi do uszkodzenia bariery lipidowej, pogrubienia warstwy rogowej oraz degradacji połączeń komórkowych prowadzących do tworzenia się mikroszczelin i konglomeratów komórek częściowo oderwanych, co skutkuje suchością i szorstkością skóry.

Na niezabezpieczonej skórze w wyniku uszkodzeń DNA dochodzi do rogowacenia słonecznego, jak również nierzadko do powstawania nowotworów skóry, w tym czerniaka.

Ponadto namnażanie i uszkodzenie melanocytów skutkuje powstawaniem przebarwień, piegów czy plam soczewicowatych. Nadmierna ekspozycja słoneczna doprowadza również do przerostu gruczołów łojowych i powstawania cyst skutkując nadmiernym wydzielaniem sebum i związanego z tym powstawania zaskórników i prosaków.

Manifestacja opisanych zmian może nastąpić już po kilkugodzinnej ekspozycji, a kumulacja ekspozycji słonecznych w dłuższym czasie daje widoczne objawy starzenia skóry. Zmniejszenie objawów fotostarzenia jest procesem długofalowym wymagającym zarówno działania miejscowego w postaci produktów kosmetycznych z zawartością substancji aktywnych jak również pielęgnacji kosmetologicznej metodami zabiegowymi, mającej na celu maksymalizację efektów rewitalizacji starzejącej się skóry.

Jak przeciwdziałać fotostarzeniu?

Najważniejszą rolą preparatów stosowanych zewnętrznie jest zapobieganie szkodliwym wpływom środowiska zewnętrznego. Udowodniono, iż filtry chroniące skórę przed UV, zapobiegają zmianom związanym ze starzeniem skóry, jak również umożliwiają regeneracje uszkodzeń posłonecznych. Preparaty fotoprotekcyjne zawierają w swoim składzie filtry chroniące zarówno przed promieniowaniem UVA i UVB, dzięki czemu zapewniają całkowitą ochronę. Polecamy tu następujące produkty: medispa suncreeen, laser sunscreen, sunshield, repaskin.

W codziennej pielęgnacji poza filtrami zalecane jest stosowanie substancji przeciwrodnikowcych. Witaminy C i E to najsilniejszy duet antyoksydacyjny. Chronią one tkanki przed uszkodzeniami, jak również biorą czyny udział w ich odnowie, opóźniając procesy starzenia. Witamina C stosowana na skórę zapobiega niekorzystnym zmianom związanym ze szkodliwym działaniem wolnych rodników. Występuje w produktach: c serum 15, c vit. Podnosi odporność przeciwdrobnoustrojową oraz prowadzi do zwiększenia syntezy kolagenu, jak również zabezpiecza przed powstawaniem przebarwień.

Witamina E jest silnym antyoksydantem chroniącym błony komórkowe oraz hamującym przedwczesne procesy starzenia. Witamina C w połączeniu z witaminą E wykazuje silne działanie fotoochronne, ograniczając oparzenia słoneczne, rumień oraz powstawanie zmarszczek.

Pochodne witaminy A (retinoidy) również znalazły zastosowanie w zapobieganiu i leczeniu zmian skórnych związanych ze słonecznym starzeniem skóry. Rekomendujemy: reti age, retix c . Są one naturalnie powstającymi pochodnymi ß- karotenu, a do ich grupy należą m.in. retinol i retinal powszechnie stosowane w preparatach przeciwstarzeniowych. Jako antyoksydanty wychwytują i stabilizują wolne rodniki tlenowe, przyczyniając się do ochrony błon komórkowych skóry. Dodatkowo rozjaśniają koloryt skóry, niwelując przebarwienia i plamy posłoneczne. Skóra po terapii retinoidami staje się bardziej napięta, elastyczna, a drobne zmarszczki ulegają wypłyceniu.

Innym popularnym karotenoidem zyskującym ostatnio dużo uwagi jest likopen. Zaliczany jest do najskuteczniejszych przeciwutleniaczy, a spotkać go można w pomidorach i czerwonych owocach oraz produkcie: moisture oxygen. Likopen i karotenoidy działając synergistycznie chronią skórę przed szkodliwością promieniowania UV oraz wykazują bardzo duży potencjał antyoksydacyjny.

Pielęgnacja skóry uszkodzonej słońcem powinna polegać na łączeniu preparatów pielęgnacyjnych zawierających zarówno antyoksydanty jak również substancje wykazujące właściwości fotoprotekcyjne i naprawcze.

Profilaktykę anty-aging należy rozpocząć jak najwcześniej i kontynuować każdego dnia przez całe życie, niezależnie od natężenia promieniowania UV.