Budowa i funkcje skóry - co warto o nich wiedzieć?

Skóra - niezwykły organ

Skóra to największy narząd człowieka, a zarazem najważniejsza bariera, która chroni ludzkie organy przed negatywnym wpływem środowiska zewnętrznego, m.in. zmianami temperatury, uderzeniami, otarciami, uciskiem czy substancjami chemicznymi.

Funkcje skóry

Oprócz wymienionej już roli barierowej, skóra pełni także szereg innych funkcji:

• odbiera bodźce czuciowe, cieplne czy bólowe z otoczenia,
• odpowiada za termoregulację ciała, np. poprzez wydzielanie potu,
• rozpoznaje alergeny oraz zwalcza drobnoustroje chorobotwórcze dzięki specjalnym komórkom odpornościowym,
• stanowi organ wydzielniczy (wydziela między innymi łój i pot),
• zachodzi w niej produkcja melaniny, a także witaminy D3,
• wytwarza struktury keratynowe, czyli włosy i paznokcie.

Budowa skóry i tkanki podskórnej

Skóra człowieka składa się z trzech podstawowych warstw. Tworzą je naskórek, skóra właściwa oraz tkanka podskórna.

Naskórek

Z punktu widzenia estetycznego największe znaczenie ma dla nas naskórek, ponieważ to właśnie w jego obrębie działa większość kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji domowej. Sam naskórek również dzieli się na kilka warstw, a są to:

• warstwa podstawna (rozrodcza) - to w niej tworzone są nowe komórki naskórka oraz znajdują się m.in. melanocyty, czyli komórki produkujące melaninę (barwnik skóry, włosów oraz tęczówki oka),

• warstwa kolczysta - jest najgrubszą warstwą naskórka i odpowiada za jego jędrność i spoistość,

• warstwa ziarnista - w niej powstaje NMF (ang. Natural Moisturizing Factor, naturalny czynnik nawilżający), który intensywnie wiąże wodę w naskórku dbając o jego prawidłowe nawodnienie. Dodatkowo warstwa ta tłumi czerwone zabarwienie skóry - nie ma jej jednak w okolicy czerwieni wargowej, stąd kolor naszych ust,

• warstwa jasna - występuje jedynie w miejscach, gdzie naskórek jest gruby, np. na podeszwach stóp, wewnętrznej stronie dłoni, kolanach czy łokciach,

• warstwa rogowa - stanowi najbardziej zewnętrzną warstwę naskórka oraz barierę odgradzającą głębsze warstwy skóry od środowiska zewnętrznego, a także stale złuszcza się i odnawia w sposób niewidoczny dla oka. Tutaj docelowo znajduje się NMF, który zatrzymuje wilgoć w naskórku.

Płaszcz hydrolipidowy, cement międzykomórkowy czy bariera naskórkowa? Czy jest jakaś różnica?

Otóż jest! Wiele osób używa powyższych sformułowań wymiennie, a w rzeczywistości są to trzy różne pojęcia! Nie martwcie się jednak - już spieszymy z wyjaśnieniami.

Płaszcz hydrolipidowy

Naskórek od zewnątrz otula jak kołderka płaszcz hydrolipidowy, który jest mieszaniną przede wszystkim potu (utrzymuje odpowiednie, lekko kwaśne pH) oraz łoju (zmniejsza odparowywanie wody z naskórka). Zostaje on usunięty praktycznie całkowicie podczas każdego mycia skóry twarzy (częściowo nawet podczas mycia samą wodą!), lecz zdrowa skóra odbudowuje go już w ciągu 1 - 1,5 godziny.

Uszkodzony płaszcz hydrolipidowy to niestety prosta droga do odwodnienia skóry, które objawia się suchością, ściągnięciem, zaczerwienieniem, podrażnieniem, poszarzałym kolorytem i / lub zwiększonym łojotokiem. Jego dobra kondycja natomiast gwarantuje również dobrostan fizjologicznej mikrobiocie naszej skóry. Gdy znajduje się ona w równowadze (eubiozie), to ograniczając namnażanie patogenów stanowi tarczę ochronną dla zdrowia skóry.

Cement międzykomórkowy

Gdzie występuje cement międzykomórkowy? Jest to spoiwo, które łączy ze sobą komórki warstwy rogowej naskórka, tak samo, jak zaprawa murarska scala ze sobą poszczególne cegły w murze. Szczelny cement międzykomórkowy ogranicza przeznaskórkową utratę wody, a także warunkuje zdrowy wygląd cery.

Podczas mycia skóry twarzy nie ingerujemy każdorazowo w jego strukturę, natomiast produkty zawierające duże stężenie etanolu lub silne substancje myjące wypłukują lipidy (np. ceramidy, kwasy tłuszczowe) wchodzące w jego skład. Ubytki w cemencie międzykomórkowym najczęściej objawiają się bardzo silną suchością skóry, jej łuszczeniem, pękaniem, podrażnieniem, świądem, pieczeniem i ogólnym dyskomfortem.

Bariera naskórkowa

Bariera naskórkowa to tak naprawdę nic innego, jak połączenie płaszcza hydrolipidowego, warstwy rogowej wraz ze znajdującym się w niej cementem międzykomórkowym oraz tzw. stratum microbium (fizjologicznej mikroflory naszej skóry). Dopiero wszystkie te elementy zebrane w całość zapewniają równowagę całemu naskórkowi, a w konsekwencji nawet skórze właściwej.

By pogłębić swoją wiedzę na temat bariery hydrolipidowej, przeczytajcie wpisy przygotowane przez naszych kosmetologów:

• Dlaczego odbudowa naturalnej bariery ochronnej skóry jest tak ważna?

• Jak odbudować barierę hydrolipidową skóry?

Skóra właściwa

Składa się ona z dwóch warstw: brodawkowatej i siateczkowatej. Pierwsza znajduje się wyżej, a jej wpuklenia do naskórka w formie brodawek warunkują jej nazwę i w niektórych miejscach naszego ciała ujawniają się jako linie papilarne. Skóra właściwa zbudowana jest przede wszystkim z włókien kolagenowych stanowiących jej główny budulec. Pełnią funkcję podporową, a także nadają skórze jędrność oraz sprężystość.

Z kolei za jej elastyczność i zdolność powrotu do pierwotnego stanu odpowiadają włókna elastynowe oplatające włókna kolagenowe. Obie struktury zanurzone są w żelopodobnej substancji (podstawowa substancja międzykomórkowa) utworzonej między innymi z kwasu hialuronowego. Zapewnia ona skórze właściwej odpowiednie nawilżenie oraz utrzymuje włókna kolagenowe i elastynowe w dobrej kondycji.

Tkanka podskórna

Utworzona jest z komórek zwanych adipocytami, które rozdzielone są tkanką łączną stanowiącą dla nich swego rodzaju rusztowanie. Przede wszystkim tkanka podskórna (inaczej nazywana tkanką tłuszczową) stanowi magazyn energetyczny dla całego organizmu, chroni przed urazami mechanicznymi i zimnem, a co więcej pełni funkcję podporową.

Z wiekiem powoli zanika ze struktury dermicznej, co po części przyczynia się do zmiany rysów twarzy. Ciekawostką jest, że nie ma jej na powiekach. Grubość i rozmieszczenie tkanki podskórnej zależą m.in. od płci, wieku, genów, hormonów oraz oczywiście, sposobu odżywiania i stylu życia.

Skóra to niezwykły narząd pełniący wiele istotnych funkcji warunkujących dobrostan całego organizmu. Jest ważna nie tylko w kontekście estetycznym, ale także zdrowotnym, ochronnym czy termoregulacyjnym.

Budowa ludzkiej skóry jest na tyle złożona, że organ ten dobrze spełnia swoją rolę, dopiero gdy każdy z elementów ją tworzących funkcjonuje praktycznie bez zarzutu. Mamy nadzieję, że po lekturze tego wpisu będziecie podchodzić do pielęgnacji swojej skóry z jeszcze większą uwagą, świadomością i miłością.

Czy wiedzieliście, że budowa skóry jest tak złożona? Co zaskoczyło Was podczas lektury powyższego wpisu? Koniecznie dajcie znać w komentarzach!