Kwas pirogronowy w kosmetyce - co warto wiedzieć o jego stosowaniu i efektach działania?

Kwas pirogronowy – budowa, właściwości i pochodzenie

Kwas pirogronowy (INCI Pyruvic Acid) to organiczny związek chemiczny z grupy alfa-ketokwasów. Ma stosunkowo niewielką masę cząsteczkową (88,06 g/mol), dzięki czemu łatwo przenika przez warstwę rogową naskórka, docierając głębiej niż wiele innych substancji. Charakteryzuje się też niskim pKa (ok. 2,49), co oznacza, że jest kwasem dość silnym, a to przekłada się na jego skuteczność złuszczającą.

Składnik ten po zetknięciu z wodą częściowo przekształca się w kwas mlekowy, co jeszcze rozszerza jego właściwości pielęgnacyjne, łącząc efekty charakterystyczne zarówno dla alfa-hydroksykwasów (AHA), jak i kwasów ketokarboksylowych, do których należy.

Naturalnie składnik ten występuje w niektórych produktach spożywczych, takich jak ocet czy jabłka, a także w sfermentowanych owocach i miodzie. W organizmie natomiast pełni ważną rolę – powstaje podczas glikolizy, czyli rozkładu glukozy i bierze udział w procesach energetycznych w komórkach.

Kwas pirogronowy – działanie

Kwas pirogronowy to substancja o wielokierunkowym mechanizmie działania. Przede wszystkim wykazuje właściwości keratolityczne - skutecznie rozluźnia więc połączenia między martwymi komórkami warstwy rogowej naskórka, a to sprzyja ich złuszczaniu i wygładzeniu powierzchni skóry.

Dzięki lipofilowemu charakterowi łatwo penetruje w głąb skóry, docierając do mieszków włosowych i ujść gruczołów łojowych, gdzie działa komedolitycznie, upłynniając zalegające sebum. Na poziomie naskórka działa seboregulująco, co sprzyja poprawie wyglądu skóry skłonnej do łojotoku.

Związek ten wykazuje także działanie antybakteryjne i przeciwzapalne, co ma szczególne znaczenie w kontekście skóry z aktywnymi zmianami zapalnymi w przebiegu trądziku.

Co istotne, kwas pirogronowy działa także na poziomie skóry właściwej. Stymuluje bowiem syntezę włókien podporowych, takich jak kolagen i elastyna, dzięki czemu przyczynia się do poprawy jędrności i elastyczności skóry.

Wykazuje też właściwości nawilżające. Wspomaga wiązanie wody na poziomie naskórka, poprawiając poziom jego nawodnienia.

Wskazania do stosowania kwasu pirogronowego

Biorąc pod uwagę właściwości kwasu pirogronowego, substancja ta sprawdzi się w następujących wskazaniach:

Przeciwwskazania do stosowania kwasu pirogronowego

Ze względu na silne i potencjalnie drażniące działanie, nie będzie to substancja odpowiednia dla każdego. Kwas pirogronowy nie powinien być stosowany w przypadku:

Kwas pirogronowy – zastosowanie w kosmetologii

Kwas pirogronowy wykorzystywany jest zarówno w formułach kosmetyków do pielęgnacji domowej, jak i w profesjonalnych preparatach stosowanych podczas zabiegów gabinetowych. Używany jest w produktach pielęgnacyjnych i zabiegach przeznaczonych szczególnie dla skóry tłustej, trądzikowej i dojrzałej.

„Świadoma pielęgnacja z wykorzystaniem kwasu pirogronowego, stosowanego w odpowiednio dobranym stężeniu do indywidualnych potrzeb skóry, pozwala na intensywną, lecz kontrolowaną eksfoliację martwych komórek naskórka oraz odsłonięcie świeżego, promiennego wyglądu cery. Ze względu na swoje właściwości i wielotorowe działanie, składnik doskonale uzupełni schemat pielęgnacji skóry problematycznej i dojrzałej”.

– kosmetolog topestetic Aleksandra Rolka

Stężenia kwasu pirogronowego a zakres działania

Kwas ten wykazuje zróżnicowane działanie w zależności od stężenia. Poniżej przedstawiamy najczęściej stosowane wartości wraz z ich przeznaczeniem, intensywnością działania i orientacyjnym czasem ekspozycji.

Kosmetyki z zawartością kwasu pirogronowego

Produkty te dostępne są w różnych formułach – od preparatów oczyszczających, po kosmetyki pielęgnacyjne, takie jak kremy, sera, peelingi czy maski. Poniżej przedstawiamy przykłady kosmetyków z kwasem pirogronowym z oferty Topestetic.

pHformula AGE Recovery Serum przeciwzmarszczkowe 30 ml

Serum marki phFormula rekomendowane jest w pielęgnacji skóry z oznakami utraty jędrności oraz niedostatecznego nawilżenia. Formuła łączy składniki o działaniu przeciwstarzeniowym, takie jak retinol i kwas pirogronowy, z kwasem glicyretynowym, który wspiera łagodzenie podrażnień i działa przeciwzapalnie. Takie połączenie pozwala jednocześnie poprawić napięcie i gładkość skóry oraz zapewnić jej odpowiednie nawilżenie i komfort.

pHformula ACTIVE Formula Preparat przeznaczony do pielęgnacji skóry przed i po zabiegach 30 ml

Preparat rekomendowany jest w pielęgnacji skóry dojrzałej, tłustej, mieszanej, w przebiegu trądziku pospolitego i różowatego oraz przebarwień. Sprawdza się jako wsparcie przed i po zabiegach gabinetowych. Formuła zawiera mieszaninę kwasów – glikolowego, salicylowego, pirogronowego i laktobionowego oraz retinol, które wspomagają odnowę komórkową, regulują wydzielanie sebum i poprawiają strukturę skóry.

Dodatkowo melatonina działa antyoksydacyjnie, a hydrolizowane proteiny sojowe odpowiadają za nawilżenie.

Ido Lab PYa + HIB 5% Peeling Formula Peeling 30 ml

Peeling od Ido Lab przeznaczony do pielęgnacji skóry z niedoskonałościami, przebarwieniami i oznakami starzenia, odpowiedni również dla cery wrażliwej. Obok kwasu pirogronowego zawiera także kwas cytrynowy, który działa antyoksydacyjnie i wspomaga złuszczanie. Regularne stosowanie wygładza skórę, stymuluje proces produkcji nowego kolagenu, zmniejszając widoczność zmarszczek oraz poprawia wchłanianie składników aktywnych w kolejnych etapach pielęgnacji.

Filorga Sleep and Peel 4,5 Mikrozłuszczający krem na noc z kwasami 40 ml

Krem na noc Filorga o działaniu złuszczającym przeznaczony dla skóry tłustej, problematycznej, z zaskórnikami, a także matowej, poszarzałej i z nierównym kolorytem. Kompleks kwasów (glikolowy, mlekowy, cytrynowy, jabłkowy, winowy, salicylowy, pirogronowy) wygładza skórę, zmniejsza ilość zmian trądzikowych i ogranicza nadmierne wydzielanie sebum. Ekstrakt z algi brunatnej łagodzi podrażnienia i wspiera nawilżenie.

Kwas pirogronowy – efekty

Efekty stosowania kwasu pirogronowego, zarówno w zabiegach gabinetowych, jak i w pielęgnacji domowej, uzależnione są od wielu czynników. Kluczowe znaczenie ma tutaj w jak wysokich stężeniach został on użyty, a także obecność innych składników aktywnych oraz technologia, w jakiej opracowano formułę produktu.

Kwas pirogronowy a inne popularne kwasy

Składnik ten działa zarówno na powierzchni skóry, jak i w jej głębszych warstwach. W porównaniu z kwasem glikolowym jest mniej drażniący, przy zbliżonej skuteczności złuszczania, natomiast w zestawieniu z kwasem migdałowym – działa intensywniej i szybciej. W odniesieniu do kwasu salicylowego wyróżnia się silniejszym działaniem przeciwstarzeniowym, przy jednoczesnym zachowaniu właściwości regulujących pracę gruczołów łojowych oraz właściwościami rozjaśniającymi.

Skutki uboczne działania kwasu pirogronowego i jak im zapobiegać

Stosowanie kwasu pirogronowego, zwłaszcza w warunkach gabinetowych, może wiązać się z wystąpieniem przejściowych reakcji skórnych. Do najczęściej obserwowanych należą uczucie pieczenia oraz rumień, które stanowią fizjologiczną odpowiedź skóry na aplikację substancji i zwykle są to samoistnie ustępujące skutki uboczne.

Kwas pirogronowy może również powodować łuszczenie naskórka, najczęściej o charakterze delikatnym lub umiarkowanym. W takim przypadku kluczowe znaczenie ma odpowiednia pielęgnacja: intensywne nawilżanie i regeneracja skóry.

Do rzadziej występujących, lecz poważniejszych skutków ubocznych należą przebarwienia pozapalne, obrzęk, ból, pęcherze oraz bliznowacenie lub wtórne zakażenia, mogące być efektem zbyt długiej ekspozycji na preparat w gabinecie. Istnieje również ryzyko reakcji alergicznej, dlatego w przypadku podejrzenia nadwrażliwości przed pierwszym użyciem produktu warto wykonać test płatkowy.

Zasady stosowania kwasu pirogronowego

Kwas pirogronowy w wyższych stężeniach wykorzystywany jest głównie w peelingach chemicznych wykonywanych w gabinetach kosmetologicznych i medycyny estetycznej. Tego typu procedury powinny być przeprowadzane wyłącznie przez wykwalifikowanych specjalistów, którzy dobiorą odpowiedni preparat do potrzeb skóry, kontrolując przebieg i intensywność zabiegu.

Wymagają one przestrzegania określonych protokołów, w tym kontrolowanej neutralizacji, najczęściej przy użyciu neutralizatora lub wody. Pomiędzy kolejnymi zabiegami zaleca się zachowanie co najmniej 10–14 dni przerwy.

Preparaty profesjonalne, ze względu na silne działanie, nie powinny być aplikowane samodzielnie w warunkach domowych, ponieważ niewłaściwe użycie może prowadzić do uszkodzenia bariery ochronnej skóry i poważniejszych działań niepożądanych.

W pielęgnacji domowej kwas pirogronowy należy wprowadzać stopniowo – zaczynając od mniej aktywnych formuł, a dopiero z czasem sięgając po wyższe stężenia. Częstotliwość stosowania powinna być dostosowana do rodzaju i reaktywności skóry.

Niezależnie od stężenia, pielęgnacja z kwasem pirogronowym wymaga równoległego stosowania preparatów łagodzących, nawilżających oraz wysokiej ochrony przeciwsłonecznej przez cały rok. Skóra po kwasach jest bardziej podatna na działanie promieni

Skuteczność kwasu pirogronowego w świetle badań klinicznych

Dostępne publikacje naukowe dostarczają coraz więcej dowodów potwierdzających zarówno wysoką skuteczność, jak i dobrą tolerancję kwasu pirogronowego w różnych wskazaniach dermatologicznych.

Stosowanie kwasu pirogronowego (40–50 %) w formie peelingów chemicznych potwierdza swoją skuteczność w licznych badaniach. W otwartym badaniu z udziałem 40 pacjentów z łagodnym i umiarkowanym trądzikiem, przeprowadzonym co 2 tygodnie przez kilka miesięcy, aż 40 % uczestników odnotowało całkowitą remisję, a u 50 % zaobserwowano częściową poprawę. Jednocześnie stwierdzono znaczącą redukcję wydzielania sebum i dobrą tolerancję procedury.

Ponadto, peelingi gabinetowe z udziałem 50 % kwasu pirogronowego stosowane w 4 sesjach co 4 tygodnie okazały się bezpieczne i efektywne w korekcji fotostarzenia. Uczestnicy odnotowali wygładzenie struktury skóry, redukcję drobnych zmarszczek i rozjaśnienie przebarwień.

Najczęściej zadawane pytania – FAQ

Stosowanie kwasu pirogronowego budzi wiele pytań. Poniżej zebraliśmy najczęściej pojawiające się wątpliwości, aby ułatwić świadome korzystanie z tego składnika.

Jak przygotować skórę do zabiegu z kwasem pirogronowym?

Przygotowanie skóry do zabiegu powinno obejmować odpowiednio dobraną pielęgnację wstępną, której celem jest wzmocnienie jej bariery ochronnej oraz ograniczenie ryzyka podrażnień. Na kilka dni przed planowaną procedurą należy unikać stosowania retinoidów, kwasów AHA/BHA, a także silnie działających preparatów złuszczających lub drażniących.

Rekomendowane jest również wprowadzenie kosmetyków o działaniu nawilżającym i kojącym. W niektórych przypadkach specjalista może zalecić tzw. prepeeling, czyli wcześniejsze stosowanie produktów z niższym stężeniem kwasów, w celu stopniowego przyzwyczajenia skóry.

Czy po zabiegu z kwasem pirogronowym trzeba stosować krem z filtrem?

Tak. Fotoprotekcja jest absolutnie niezbędnym elementem pielęgnacji po zabiegach z zastosowaniem kwasu pirogronowego. Skóra poddana działaniu substancji keratolitycznych wykazuje zwiększoną wrażliwość na promieniowanie UV, co znacząco podnosi ryzyko powstania przebarwień pozapalnych oraz innych uszkodzeń posłonecznych. Zaleca się codzienne stosowanie kremu z wysokim filtrem SPF 50+ oraz unikanie bezpośredniej ekspozycji na słońce, szczególnie w pierwszych dniach po zabiegu.

Czy kwas pirogronowy powoduje łuszczenie skóry?

Tak, łuszczenie naskórka jest jednym z typowych, fizjologicznych efektów po zabiegu z kwasem pirogronowym. Zazwyczaj ma ono charakter powierzchowny i umiarkowany, rozpoczynając się po 1–3 dniach od aplikacji preparatu. Stanowi naturalny etap procesu odnowy komórkowej i nie powinno budzić niepokoju.

W okresie złuszczania szczególnie ważne jest stosowanie intensywnie nawilżających i regenerujących kosmetyków oraz unikanie mechanicznego usuwania złuszczającego się naskórka.

Prawidłowo prowadzona pielęgnacja po zabiegu wspiera procesy odbudowy skóry i zmniejsza ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

Pomimo skuteczności, jego stosowanie wymaga odpowiedniej wiedzy, ostrożności i dobrze dobranej pielęgnacji wspierającej. Aby uniknąć działań niepożądanych i w pełni wykorzystać potencjał tej substancji, kluczowe znaczenie ma indywidualne podejście, prawidłowe przygotowanie skóry, a także konsekwentne stosowanie fotoprotekcji i produktów regenerujących. Kwas pirogronowy może być cennym elementem pielęgnacji, o ile wdrażany jest prawidłowo.

Czy mieliście okazję stosować kosmetyki z kwasem pirogronowym lub zabiegi na nim bazujące? Dajcie znać w komentarzach!