Zapachy kosmetyków - najczęściej zadawane pytania

Jakie składniki nadają kosmetykom zapach?

Do składników zapachowych należą lotne związki organiczne, które mogą być zarówno pochodzenia naturalnego, jak i syntetycznego.

Za właściwości nośnika zapachu odpowiada obecna w tym związkach grupa osmoforowa. Jako przyjemne odbieramy zwykle związki, w których grupą osmoforową jest grupa m.in. eterowa, aldehydowa czy estrowa, natomiast za nieprzyjemne wrażenia odpowiadają m.in. grupa aminowa, merkaptanowa czy tioeterowa.

Do składników zapachowych pochodzenia roślinnego należą między innymi:

• olejki eteryczne np. olejek różany, cytrynowy, cynamonowy, lawendowy czy sandałowy, konkrety i absoluty np. absolut jaśminu,
• żywice i balsamy np. galbanum, a także rezinoidy.

Jeśli chodzi o związki pozyskiwane syntetycznie, mogą to być:

• odpowiedniki substancji występujących w naturze, np. obecnych w olejkach eterycznych, takie jak geraniol, limonen czy mentol
• związki, które nie posiadają swoich odpowiedników np. piżmo ketonowe.

Z chemicznego punktu widzenia wśród syntetycznych związków zapachowych możemy znaleźć m.in. węglowodory terpenowe, aldehydy, ketony czy alkohole.

Pod jakimi nazwami w składzie INCI kryją się kompozycje zapachowe?

Powyższe związki będące częścią kompozycji zapachowej muszą być oznaczane w składzie INCI jako Parfum lub Aroma. Producenci nie mają obowiązku wymieniać konkretnych substancji wchodzących w skład kompozycji zapachowej. Natomiast należy wyróżnić składniki o znanym potencjale uczulającym, które mogą kryć się w kompozycji zapachowej.

Zapach nadawać mogą także dodane olejki eteryczne, które mogą być zarówno częścią kompozycji zapachowej, jak i mogą pełnić w kosmetyku inne, dodatkowe funkcje. Dodane do produktu poza kompozycją zapachową, oznaczone są w składzie INCI nazwą składającą się z nazwy surowca, części rośliny, z której olejek jest pozyskany oraz słowem “oil”.

Przykładem może być olejek cynamonowy, pozyskiwany z kory cynamonowca cejlońskiego: Cinnamomum zeylanicum bark oil lub olejek miętowy, pozyskiwany z kwiatu, liści i pędu mięty pieprzowej: Mentha piperita flower/leaf/stem oil.

Czy olejki eteryczne są bezpieczniejsze niż syntetyczne kompozycje zapachowe?

Składniki zapachowe stanowią jeden z najczęstszych alergenów, zaraz po niklu. Substancje zapachowe, które uznawane są za związki o największym potencjale alergizującym, muszą być wymienione osobno w składzie INCI, jeśli występują w określonym stężeniu, zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem 1223/2009/WE.

Na liście znalazły się:

• Alpha-isomethyl Ionone
• Amyl Cinnamal
• Amyl Cinnamyl Alcohol
• Anise Alcohol
• Benzyl Alcohol
• Benzyl Benzoate
• Benzyl Cinnamate
• Benzyl Salicylate
• Butylphenyl Methylpropional
• Cinnamal
• Cinnamyl Alcohol
• Citral
• Citronellol
• Coumarin
• Eugenol
• Evernia Prunastri Extract
• Evernia Furfuracea Extract
• Farnesol
• Geraniol
• Hexyl Cinnamal
• Hydroxycitronellal
• Isoeugenol
• Limonene
• Linalool
• Methyl 2-octynoate

Jak widać, na liście znalazły się także wyciągi roślinne oraz związki obecne w olejkach eterycznych. Zarówno kompozycje naturalne, jak i syntetyczne, mogą więc powodować reakcje alergiczne. Nie ma więc podstaw, aby uważać, że naturalne związki zapachowe są bezpieczniejsze do stosowania w kosmetykach.

Czy kompozycja zapachowa w kosmetykach zawsze uczula? Czy jak kupię krem bez kompozycji zapachowej, to na pewno mnie nie uczuli?

Tak jak wspominaliśmy powyżej, kompozycje zapachowe stanowią jedne z najczęstszych alergenów wśród składników kosmetyków, jednak należy mieć na uwadze, że dotyczą one według aktualnych danych od 0,7% do 2,6% ogólnej populacji. Oznacza to, że kompozycja zapachowa w kosmetykach uczuli w rzeczywistości niewielki procent konsumentów.

Każdy składnik kosmetyków może mieć większy lub mniejszy potencjał alergizujący, więc uczulenie może zdarzyć się również na konserwanty, wyciągi roślinne czy barwniki. Jest to więc kwestia wysoce indywidualna.

Żaden kosmetyk nie daje nam 100% gwarancji, że reakcja alergiczna nie nastąpi.

Należy mieć jednak na uwadze, że tego typu reakcje zdarzają się, jak widać mimo wszystko dość rzadko, a częściej mamy do czynienia z podrażnieniem po zastosowaniu danego kosmetyku, niż z reakcją alergiczną.

Jeśli podejrzewamy alergię na dany zapach lub kosmetyk, należy skonsultować się z dermatologiem. Najczęstszą metodą diagnostyki są testy płatkowe, a w przypadku podejrzenia alergii na zapachy wykorzystuje się zwykle mieszankę zapachową I, zawierającą związki takie jak:

• Absolut mchu dębowego (INCI: Evernia prunastri extract)
• Aldehyd amylocynamonowy (INCI: Amyl cinnamal)
• Aldehyd cynamonowy (INCI: Cinnamal)
• Alkohol cynamonowy (INCI: Cinnamyl alcohol)
• Eugenol (INCI: Eugenol)
• Geraniol (INCI: Geraniol)
• Hydroksycytronellal (INCI: Hydroxycitronellal)
• Izoeugenol (INCI: Isoeugenol)

lub mieszankę zapachową II:

• Hydroksyizoheksylo 3-cyklohekseno-2,4-dimetylo-1-karboksyaldehyd (INCI: Lyral™)
• Aldehyd heksylocynamonowy ( INCI: Hexyl cinnamal)
• Cytral ( INCI: Citral)
• Cytronelol ( INCI: Citronellol)
• Farnezol (INCI: Farnesol)
• Kumaryna (INCI: Coumarin)

Czy kosmetyki bez zawartości kompozycji zapachowej nie mają żadnego zapachu? Co oznacza “bezzapachowy”/”unscented” w nazwie kosmetyku?

Niekoniecznie. Kosmetyki określane jako “bezzapachowe” lub “unscented” to produkty, które nie zawierają dodatku kompozycji zapachowej, czyli składników oznaczanych w składzie INCI jako “Parfum” lub “Aroma”. Charakterystyczny zapach produktu kosmetycznego może jednak wynikać z jego pozostałych składników, np. olejków eterycznych o znanych właściwościach zapachowych, które mogą być dodane do receptury również jako składniki aktywne o działaniu np. antyseptycznym czy przeciwzapalnym.

Przykładem produktu posiadającego piękny zapach, bez dodatku typowej kompozycji zapachowej, jest krem marki Image Skincare Vital C Hydrating Repair Creme 20% - silnie odżywczy i wygładzający zmarszczki krem z 20% wit. A,C i E. To kosmetyk o bardzo przyjemnym, lekko cytrusowym zapachu, a także właściwościach odżywczych i przeciwstarzeniowych.

Z kolei przykładem kosmetyku, który praktycznie nie posiada wyczuwalnego zapachu jest krem Purito Centella Unscented Recovery Cream - regenerujący krem na bazie wąkroty azjatyckiej. To idealny wybór dla osób, które nie lubią lub nie tolerują kosmetyków o wyczuwalnych zapachach. Szczególnie sprawdzi się dla skóry suchej, podrażnionej i wymagającej regeneracji.

Jeśli jednak u danej osoby została stwierdzona alergia na konkretny składnik zapachowy, należy zwrócić uwagę czy w składzie INCI nie oznaczono konkretnego alergenu takiego jak np. citral, czy eugenol, które mogą występować nie tylko w kompozycji zapachowej, ale także w olejkach eterycznych.

Czy kompozycje zapachowe mogą być stosowane w preparatach dla dzieci?

Bezpieczeństwo zapachów stosowanych w kosmetykach dla dzieci poniżej 3 roku życia podlega określonym wytycznym, wyznaczanym przez program oceny bezpieczeństwa IFRA (International Fragrance Association). Producenci kompozycji zapachowych posiadają certyfikaty IFRA potwierdzające zachowanie standardów odpowiednich dla kosmetyków przeznaczonych dla wrażliwej skóry dzieci.

Nie ma więc powodu, aby całkowicie rezygnować ze stosowania kosmetyków perfumowanych w pielęgnacji skóry dzieci, natomiast ze względu na to, że wczesne narażenie u dzieci na substancje chemiczne będące alergenami, może powodować wzrost ryzyka uczuleń, w kosmetykach dla dzieci dąży się do zminimalizowania zawartości związków o możliwym działaniu uczulającym lub drażniącym.

Jakie nuty zapachowe mogą występować w kosmetykach?

Kwestia wyboru kosmetyku pod względem olfaktorycznym (tzn. odczuwalnym węchem) jest wysoce indywidualna.

Możemy go także postrzegać jako bardziej lub mniej przyjemny, a w dodatku końcowa woń na skórze może również nieco się różnić u każdego z nas.

Na szczęście, obecnie wybór nut zapachowych kosmetyków jest bardzo szeroki, dzięki czemu każdy znajdzie coś dla siebie.

Chociaż istnieją różne klasyfikacje rodzin zapachów. Zgodnie z podziałem zaproponowanym przez Francuskie Stowarzyszenie Perfumiarzy - La Societe Francaise des Parfumeurs, możemy wyróżnić między innymi rodziny zapachów:

• Cytrusowe, które zwykle są świeże, lekkie i energetyzujące. W tej grupie występują zwykle aromaty olejków eterycznych z cytryny, pomarańczy, mandarynki, bergamotki czy grejpfruta.
• Kwiatowe, będące bogatą rodziną zapachów; możemy znaleźć wśród nich nuty jaśminu, tuberozy, białych kwiatów, konwalii, kwiatu pomarańczy, geranium czy lawendy.
• Szyprowe opierające się na akordach złożonych z cytrusów, labdanum, mchu, paczuli.
• Orientalne opierające się na nutach przypraw, takich jak cynamon, pieprz czy goździki, a także kadzidle, żywicach, nutach korzennych, drzewnych, a nawet zwierzęcych.
• Fougere obejmujących zwykle zapachy przeznaczone dla mężczyzn, o charakterze ziołowym, pierwotnie opierające się na zapachu lawendy, mchu czy kumaryny, obecnie bogate także w wetiwerię, szałwię, geranium czy nuty drzewne.
• Drzewne, wśród których często dominują nuty drzewa sandałowego, dębu, cedru, mchu, żywicy czy paczuli.
• Skórzane to aromaty tytoniu, dymu, cywetu, piżma, ambry, kadzidła, drewna czy wyrobów skórzanych.

Czasem można spotkać się także z rodziną zapachów takich jak “gourmand”, czyli związanych ze słodyczami zapachami wanilii, czekolady, karmelu, pralinek czy cukierków.

Chociaż takie zapachy najczęściej spotykamy w perfumach, mogą one być obecne także np. w kosmetykach do ciała. Przykładem produktu o niezwykle miłym zapachu jest balsam do ciała czekolada z wiśnią - Mokosh Body Balm Body Balm Chocolate and Cherry.

Ten balsam marki Mokosh sprawdzi się dla każdego typu skóry, szczególnie suchej i z utratą jędrności. Stanowić będzie prawdziwą gratkę dla miłośników słodkich i apetycznych nut czekolady z wiśniami. Taka pielęgnacja stanowi nie tylko ukojenie dla skóry, ale prawdziwą ucztę dla zmysłów.

Jakie zapachy będą działać relaksująco, a jakie pobudzająco?

Kosmetyki oparte na olejkach eterycznych mogą być wykorzystywane w celach aromaterapeutycznych, wpływając na nasze samopoczucie, co zostało również udowodnione naukowo.

Jeśli zależy Wam na działaniu uspokajającym, polecamy szczególnie Aromatherapy Associates Deep Relax Sleep Mist Mgiełka ułatwiająca zasypianie. Zastosowane połączenie olejku z wetywerii pachnącej, drzewa sandałowego oraz rumianku zapewnia działanie ułatwiające zasypianie i pomaga osiągnąć stan relaksu.

Odprężeniu sprzyjać będzie także “leśna terapia” - Aromatherapy Associates Forest Therapy Wellness Mist Leśna terapia mgiełka wellness, w której znajdziemy olejki eteryczne pozwalające przenieść się myślami do zielonego lasu, takie jak m.in olejek cyprysowy, z różowego pieprzu czy olejek z drzewa Ho.

Z kolei olejek lawendowy czy rozmarynowy wykazują właściwości wzmacniające koncentrację, olejek grejpfrutowy działa energetyzująco, a olejek cytrynowy poprawia nastrój.

Które składniki aktywne mogą nadawać kosmetykom specyficzny zapach?

Niektóre składniki aktywne nie są zaliczane do substancji zapachowych, natomiast posiadają charakterystyczne dla nich aromaty, które w czystej postaci mogą być nieprzyjemne. Mogą nadawać także specyficzne zapachy kosmetykom, szczególnie takim bez dodatku kompozycji zapachowej.

Jako przykład wymienić możemy niektóre kwasy AHA, kwas ferulowy, ceramidy, mocznik, drożdże czy siarkę. Składniki te często jednak występują w niewielkich stężeniach lub w towarzystwie innych składników, dzięki czemu końcowa masa kosmetyczna nie musi posiadać nieprzyjemnego zapachu. Miejmy także na uwadze, że odbieranie zapachów jako miłe dla nosa lub dokuczliwe jest kwestią wysoce indywidualną i może być zupełnie inne u każdego z nas.

Przykładem interesującego składnika mogącego nadawać specyficzny zapach, jest obecny w samoopalaczach DHA - dihydroksyaceton. Co ciekawe, sam związek posiada aromat określany jako miętowy, natomiast zapach wyczuwalny na skórze kilka godzin po aplikacji produktów samoopalających związany jest z rekcją dihydroksyacetonu z aminokwasami naskórka.

Proces ten prowadzi do wytworzenia ciemnych pigmentów, które nadają brązowy odcień skórze, jednak przebiega on także z wydzieleniem charakterystycznego zapachu. To właśnie on często jest postrzegany przez nas jako nieprzyjemny.

Czy jak kosmetyk zmienił zapach to znaczy, że się popsuł?

Zachowanie określonego zapachu przez okres przydatności jest jednym z wyznaczników stabilności masy kosmetycznej. Znaczne zmiany aromatu w czasie stosowania produktu mogą świadczyć o destabilizacji kosmetyku, zmianie właściwości składników lub być związane z działaniem drobnoustrojów.

W takim wypadku warto więc sprawdzić, czy data ważności nie została przekroczona lub, czy produkt przechowywany był w odpowiednich warunkach. Jeśli wystąpi zdecydowana zmiana zapachu w okresie przydatności produktu, warto skonsultować się z producentem czy powinna ona nas zaniepokoić.

Pamiętajmy jednak, że zmiana zapachu czy też wyglądu - np. koloru kosmetyku pomiędzy partiami, może być jak najbardziej zjawiskiem prawidłowym. Dzieje się tak szczególnie w przypadku kosmetyków zawierających dużą ilość surowców pochodzenia naturalnego takich, jak np. wyciągi roślinne, które mogą różnić się między sobą bez znacznego wpływu na właściwości preparatu.

Jak widać, świat zapachów kosmetycznych jest niezwykle szeroki. Mamy nadzieję, że wśród powyższych informacji znaleźliście odpowiedź na nurtujące Was pytania.

Zachęcamy Was również do lektury naszego wpisu: Aromaterapia - jak naturalne olejki eteryczne wpływają na nasze samopoczucie?

A może chcielibyście dowiedzieć się czegoś więcej na temat zapachów kosmetyków lub aromaterapii? Czy zwracacie uwagę na zapachy produktów i macie swoich olfaktorycznych ulubieńców? Koniecznie dajcie znać w komentarzach!