Jak dbać o barierę hydrolipidową? Poznaj porady Alicji Śliwowskiej, znanej jako @dr_scura

Bariera naskórkowa, czyli…?

Naskórek jest zbudowany z 5 warstw. Najbardziej zewnętrzna z nich, czyli warstwa rogowa, ma budowę przypominającą mur. Cegły to oczywiście komórki warstwy rogowej a spoiwo między nimi to cement między komórkowy, stanowiący mieszaninę lipidów. Warstwa rogowa naskórka jest pierwszym elementem kontaktu skóry z czynnikami środowiska zewnętrznego.

Limituje przenikanie substancji do głębszych warstw naskórka oraz chroni skórę przez nadmierną, przeznaskórkową utratą wody. Na powierzchni warstwy rogowej naskórka znajduje się płaszcz hydrolipidowy. Jest to mieszanina wydzielin gruczołów łojowych oraz potowych.

Wspomniany płaszcz zapewnia odpowiednie pH na powierzchni skóry, czyli około 5,5 – 6, co stwarza dobre warunki do bytowania naszej naturalnej mikrobioty skóry. Wspomniany płaszcz nawilża skórę i zwiększa jej natłuszczenie dzięki frakcji lipidów w nim obecnych.

Jak rozpoznać, że nasza bariera lipidowa wymaga wzmocnienia?

Zwróć uwagę na to, jak zachowuje się Twoja skóra chwilę po jej umyciu. Jeżeli czujesz dyskomfort, ściągnięcie, pieczenie, a skóra jest zaczerwieniona to znak, że bariera naskórkowa wymaga wzmocnienia. Stan bariery naskórkowej stanowi niezwykle ważny punkt odniesienia podczas układania pielęgnacji.

Jakie są skutki zaburzonej bariery naskórkowej?

Oprócz dyskomfortu i zwiększonego ryzyka wystąpienia podrażnienia warto wspomnieć także o stanie zapalnym. Im bardziej przepuszczalna bariera naskórkowa, tym większe ryzyko stanu zapalnego. Podam teraz prosty przykład. Nasza skóra jest wyposażona ogromną ilość receptorów i ma swój własny układ odpornościowy, w tym system rozpoznawania „obcych”.

Przez naruszoną barierę naskórkową mogą przenikać do głębszych warstw naskórka różnego rodzaju zanieczyszczenia, mikrobiota, a także jej metabolity. Wówczas skóra rozpoznaje nieproszonego gościa i uruchamia kaskadę procesów zapalnych, żeby poinformować gospodarza, że coś jest nie tak.

Osoby z chorobami skóry o podłożu zapalnym, na przykład trądzikiem, powinny zwracać szczególną uwagę na stan bariery naskórkowej, bo jej regeneracja i wzmocnienie skutkuje zmniejszeniem ilości i nasilenia zmian skórnych. Kolejna kwestia to proces starzenia się skóry.

Zwiększona przepuszczalność bariery naskórkowej może skutkować przewlekłym stanem zapalnym o niewielkim nasileniu. Stan taki nie jest widoczny dla nas gołym okiem, a stanowi kluczową przyczyną tak zwanego inflammagingu, czyli procesu starzenia się skóry związanego właśnie ze wspomnianym stanem zapalnym.

Czy mycie niszczy płaszcz hydrolipidowy?

Każde oczyszczanie skóry, nawet to, które polega na „umyciu” jej samą wodą, w pewnym stopniu ingeruje w płaszcz hydrolipidowy. Jest to zupełnie normalne, nie ma potrzeby się tego obawiać.

Jeżeli każde oczyszczanie prowadzi do złuszczania warstwy rogowej naskórka albo częściowo usuwa lipidy z przestrzeni międzykomórkowej, to jest ono zbyt agresywne dla skóry i w dłuższej perspektywie będzie skutkowało podrażnieniem i zaczerwienieniem.

Jakie składniki aktywne warto stosować, aby ją wzmocnić?

Kluczowe składniki niezbędne w regeneracji bariery naskórkowej to oczywiście ceramidy, kwas linolowy, skwalen oraz emolienty roślinne, na przykład olej z awokado czy masło shea. U osób ze skórą suchą dobrze sprawdzają się produkty z cholesterolem, który jest naturalnym składnikiem cementu między komórkowego.

Jak zaplanować pielęgnację stosując retinoidy i/lub kwasy, aby dbać o barierę lipidową?

Na początku drogi z kwasami i retinoidami trzeba trafnie ocenić stan bariery naskórkowej. Jeżeli wszystko wskazuje na to, że bariera naskórkowa nie funkcjonuje prawidłowo, Twoim zadaniem jest skupić się przez kilka tygodni na łagodnym oczyszczaniu, nawilżaniu i regeneracji. Wówczas wstrzymaj się od stosowania mocniejszych składników aktywnych typu kwasy czy retinoidy. Dlaczego?

Dysfunkcyjna bariera naskórkowa jest bardziej przepuszczalna, co niestety zwiększa ryzyko podrażnienia skóry oraz wysypu zmian skórnych z podrażnienia. Jeżeli po kilku tygodniach stan bariery naskórkowej ulegnie poprawie, można krok po kroku wprowadzać substancje aktywne typu kwasy czy retinoidy.

Czy suplementy mogą wzmocnić barierę naskórkową? Jeśli tak, to jakie?

Zdecydowanie tak. Tutaj bardzo pomocne będą kwasy omega-3. Ich regularna suplementacja przynosi świetne efekty u wielu osób borykających się z przesuszeniem skóry, zaburzoną barierą naskórkową, a nawet niektórymi dermatozami. W mojej opinii powinno suplementować się omega-3 zarówno roślinne, jak i zwierzęce. Jeżeli ktoś jest na diecie vege, może zastąpić zwierzęce produkty kwasami omega-3 pozyskiwanymi z alg.

Jak powinna wyglądać pielęgnacja krok po kroku? O czym warto pamiętać?

Zaczynamy od oczyszczania skóry. Powinno być dokładne, ale delikatne – niezależnie od rodzaju i typu skóry. Podczas kontaktu z wodą, zwłaszcza długotrwałego, na przykład długiej kąpieli, warstwa rogowa naskórka ulega rozpulchnieniu, przez co staje się bardziej przepuszczalna i dużo łatwiej o podrażnienia. Dlatego też należy odczekać chwilę po oczyszczaniu i nakładać kolejne etapy pielęgnacji wyłącznie na suchą skórę.

W porannej pielęgnacji warto wdrożyć produkty z antyoksydantami, które będą obniżać stres oksydacyjny komórek skóry, a tym samym redukować nasilenie stanu zapalnego w skórze. Po tym etapie warto zadbać o nawilżenie i zwieńczyć poranną pielęgnację produktem z filtrami. Wieczorną pielęgnację również zaczynamy od oczyszczania.

Jeżeli na naszej skórze znajdują się makijaż i/lub filtry, to powinno być ono dwuetapowe. Następnie warto zaaplikować na skórę produkty ze składnikami aktywnymi, które celują w jej aktualny problem lub potrzeby – na przykład retinoidy czy peptydy. Kolejny krok to nawilżanie i regeneracja - warto żonglować tymi etapami i aplikować jednego dnia lżejszy produkt nawilżający, a kolejnego dnia bogatszą w formułę regenerującą.

Wyjątek stanowią skóry bardzo suche, które mogą potrzebować solidnej regeneracji nawet każdego dnia. Pamiętajmy również o pielęgnacji skóry wokół oka, która jest cieńsza, uboższa w gruczoły łojowe i narażona na powstawanie zmarszczek mimicznych.

Jakimi składnikami aktywnymi możemy zaburzyć sobie barierę naskórkową?

Największym problemem są nie tyle składniki, co ich nieumiejętne stosowanie. Zbyt częste stosowanie produktów kwasowych o zbyt dużym stężeniu i zbyt niskim pH, które może nadmiernie redukować grubość warstwy rogowej naskórka z pewnością będzie destrukcyjne dla bariery naskórkowej. Podobnie retinoidy, które również działają redukująco na grubość warstwy rogowej.

Ponadto, stosowanie peelingów mechanicznych, pocieranie skóry podczas mycia i osuszania, stosowanie produktów z wysoką zawartością etanolu, który rozpuszcza lipidy cementu międzykomórkowego - te wszystkie działania nie są przyjazne dla bariery naskórkowej.

Jeśli nadal masz pytania lub wątpliwości dotyczące pielęgnacji lub poszukujesz sprawdzonych kosmetyków dopasowanych do indywidualnych potrzeb skóry, to pamiętaj, że w sklepie internetowym Topestetic możesz skorzystać z bezpłatnej porady kosmetologicznej - przez czat na stronie bloga i sklepu, mailowo lub telefonicznie.